Beth yw twyn tywod?

Mae twyni tywod yn dirweddau gwyllt, deinamig. Maen nhw’n gartref i fywyd gwyllt, lle mae carpedi o degeirianau yn goroesi ochr yn ochr ag adar cân, glöynnod byw ac amrywiaeth o bryfed sydd mewn perygl.

Picnic mewn pant cysgodol, chwarae cuddio … mae twyni tywod yn gae chwarae naturiol a chyfarwydd, ond fel cymdeithas rydyn ni wedi anghofio am ddirgelwch twyni tywod.

Maen nhw’n fwy na dim ond tywod ac mae eu rôl fel noddfa i blanhigion ac anifeiliaid sydd mewn perygl, fel tegeirian y fign galchog a madfall y twyni, yn rôl llai cyfarwydd. Mae twyni tywod y DU yn edrych yn wahanol iawn heddiw i fel oedden nhw ddim ond 100 mlynedd yn ôl hyd yn oed.

Maen nhw bellach yn colli’r nodweddion tywodlyd agored sy’n gartref i greaduriaid prin ac arbennig, oherwydd bod llystyfiant a phrysgwydd trwchus wedi cymryd lle’r tywod noeth. Dyma pam mae ein gwaith ni i adfer twyni tywod mor hanfodol.

Twyni yn y nos

Ble mae’r twyni tywod yng Nghymru?

Os hoffech chi ymweld â thwyn tywod, beth am ymweld ag un o’r safleoedd rydyn ni wedi’u gwarchod?

• Cymyran, Tywyn Trewan, Tywyn Llyn a Thywyn Fferam ar Ynys Môn
• Morfa Bychan yng Ngwynedd
• Pen-bre yn Sir Gaerfyrddin
• Twyni Brychdyn, Oxwich a Phenmaen ar Benrhyn Gŵyr
• Twyni Crymlyn a Baglan yn Abertawe

Mae Twyni Deinamig hefyd yn cydweithio’n agos â phrosiect Cysylltiadau Gwyrdd Pen-y-bont ar Ogwr gan Plantlife yng Ngwarchodfa Natur Genedlaethol Cynffig.

Yn ogystal â’n gwaith yng Nghymru, rydyn ni wedi gwneud gwaith rheoli cadwraeth ar Dwyni Braunton – Dyfnaint, gan weithio’n agos gyda’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, Christie Estates a’r Weinyddiaeth Amddiffyn.

Helpu twyni tywod yng Nghymru

Roedd ein gwaith ni gyda Thwyni Deinamig yn bartneriaeth oedd yn cael ei chyllido gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol a’r gronfa LIFE Ewropeaidd ac roedd yn cynnwys y canlynol:

• Gweithio ar draws 7,000 hectar o dwyni tywod arfordirol
• Adfer 22 o safleoedd twyni tywod ledled Lloegr
• Adfer 11 safle yng Nghymru

Roedd gwaith Plantlife gyda chymunedau lleol i archwilio a dysgu am dwyni yng Nghymru a Dyfnaint gyda Thwyni Deinamig yn weithredol rhwng 2020 a 2023.

Rydyn ni wedi gwneud y canlynol hefyd:

• Cefnogi adfer twyni tywod drwy godi ymwybyddiaeth o gamau cadwraeth arloesol. Rydyn ni wedi darparu hyfforddiant i bobl ifanc a gwirfoddolwyr i gyfrannu at adfer twyni tywod.
• Codi ymwybyddiaeth bod angen tywod symudol ar dwyni iach. Yn flaenorol, roedd y rheolaeth ar dwyni tywod yn ffafrio sefydlogi twyni ac rydyn ni’n gwybod bellach bod angen i dwyni tywod fod yn ddeinamig.
• Annog mwy o bobl i archwilio, mwynhau a helpu i warchod y twyni tywod. Cyflwynodd ein gwaith raglen o ddigwyddiadau a gweithgareddau ymgysylltu â’r cyhoedd a gwyddoniaeth y dinesydd arloesol, o deithiau cerdded tywys i Tai chi a gweithdai cerddorol.
• Datblygu sgiliau i reoli twyni yn well, nawr ac yn y dyfodol, drwy hyfforddiant a gweithdai wyneb yn wyneb ac ar-lein, gan gefnogi cydweithredu a chynyddu hygyrchedd i bawb i dirweddau twyni.

With thanks to our partners