Come and be part of a global voice for wild plants and fungi
Fungi are crucial to nearly all life on Earth, but they are not given the recognition they deserve. Will you join our mission to change that?
Fungi are crucial to nearly all life on Earth, but they are not given the recognition and investment they deserve. Will you join our mission to change that?
Our corporate partners benefit from 35 years of experience in nature restoration so they can achieve real impact.
Become a Plantlife member today and together we will rebuild a world rich in plants and fungi
Read in: EnglishCymraeg
Nid dim ond coed sy’n dal ac yn storio carbon – fe all ein dolydd a’n glaswelltiroedd ni chwarae rhan bwysig hefyd.
Os ydych chi’n cymryd rhan ym Mai Di Dor eleni, bydd eich gardd ar ei ffordd i ddod yn hafan hardd a bioamrywiol i natur. Ond mae bonws i’w gael o helpu’r blodau gwyllt i dyfu – wrth i chi adael i lawnt ddod yn ddôl, daw eich gardd yn storfa garbon i chi’ch hun, gan helpu i leihau eich ôl troed carbon.
Pan fydd pobl yn sôn am ddal a storio carbon, mae’r rhan fwyaf yn meddwl am goed. Fel cymdeithas rydyn ni’n fwy ymwybodol nag erioed o’r blaen o rôl coetiroedd wrth frwydro yn erbyn newid hinsawdd a chreu gofod ar gyfer byd natur. Mae llawer llai o drafod ar y rôl hynod a’r un mor hanfodol y gall ein glaswelltiroedd a’n dolydd ni ei chwarae wrth gynyddu bioamrywiaeth a dal a storio carbon o’r atmosffer.
Pan fyddwn ni’n creu glaswelltiroedd a dolydd iach drwy dorri’r glaswellt neu gael da byw i bori, rydyn ni’n syml yn efelychu gweithgarwch y gyrroedd o lysysyddion gwyllt mawr a arferai symud ar draws ein bryniau a’n dyffrynnoedd. Mae’r cynefinoedd yma – os yw’r pori’n ysgafn, yn anaml ac ar ddwysedd isel – yn ail-greu tirweddau cynhanesyddol ac yn darparu cartref i’n planhigion gwyllt ni, trychfilod, adar a ffyngau. Mae glaswelltiroedd naturiol a lled-naturiol (sy’n golygu’r rhai sy’n cael eu ffermio ond mewn ffordd draddodiadol, llai dwys) yn gwella ansawdd ein dŵr, yn atal llifogydd ac yn helpu i gynyddu gwydnwch ffermio i sychder yr haf.
Mae gan y glaswelltir yma – a’r pridd iach oddi tano – botensial anhygoel ac anhysbys hefyd i gloi carbon atmosfferig. Mae carbon pridd yn storfa arbennig o werthfawr; mae’n llawer mwy sefydlog a pharhaol na’r carbon mewn coed, sy’n agored i niwed o danau coedwig, plâu a chlefydau.
Wrth i blanhigion fyw a thyfu, mae carbon o’r atmosffer yn cael ei dynnu i lawr i wreiddiau’r planhigion, lle mae’r myrdd o greaduriaid yn y pridd yn ei ddefnyddio, gan ei gloi i ffwrdd o dan y ddaear. Wrth i amrywiaeth y planhigion ar yr wyneb gynyddu, felly hefyd yr amrywiaeth o ficro-organebau, ffyngau ac infertebrata oddi tanodd. Po fwyaf amrywiol yw bywyd y pridd, y cyfoethocaf yw’r ecosystem gyfan – a’r mwyaf o garbon y gall y pridd ei storio.
Mae rôl bron yn gyfriniol y ffyngau mycorhisol yn gyfarwydd bellach. Maen nhw’n cysylltu gwreiddiau â’r maethynnau yn y pridd, gan fasnachu siwgrau y mae planhigion a choed yn eu creu o olau’r haul gyda mwynau wedi’u cloi i ffwrdd y mae ffyngau’n eu tynnu o’r pridd. Rydyn ni’n gwybod bellach y gall planhigion a choed gyfathrebu drwy’r rhwydweithiau ffyngaidd yma, gan eu hysbysu am blâu a chlefydau a throsglwyddo maethynnau i eraill sydd mewn angen.
Mae gan ffyngau mycorhisol rôl bwysig arall – maen nhw’n hollbwysig yng ngallu planhigion i drosglwyddo carbon i’r pridd. Mewn ardaloedd o dir fferm, dolydd a gerddi lle mae’r pridd yn cael ei aredig, ei wrteithio neu ei reoli gan nifer bach o rywogaethau glaswellt, mae’r rhwydweithiau mycorhisol yma’n llawer llai effeithiol – gyda llai o rywogaethau a photensial storio carbon is. Pan fyddwn yn gofalu am ein tir fferm a’n gerddi yn ofalus, gan dorri a phori’n anaml ac yn ysgafn, ac osgoi aredig a phlaladdwyr, rydym yn meithrin ein ffyngau mycorhisol, gan helpu’r pridd i ddod yn storfa garbon fwy grymus.
Drwy gymryd rhan ym Mai Di Dor, byddwch nid yn unig yn dechrau creu cartref i flodau gwyllt a phryfed, ond byddwch hefyd yn creu priddoedd iachach sy’n rhoi maeth i blanhigion eich gardd – ac yn lleihau eich ôl troed carbon ar yr un pryd.
Mae gan Loegr yn unig tua 640,000 hectar o erddi preifat. Pe bai dim ond chwarter yr ardal yma’n cael ei thrawsnewid yn ddôl llawn blodau gwyllt – drwy dorri dim ond unwaith neu ddwywaith y flwyddyn a chasglu’r toriadau – gallai’r priddoedd gardd yma ddal a storio swm ychwanegol o garbon sy’n cyfateb i fwy na 3 miliwn o allyriadau ceir blynyddol arferol o fewn dyfnder rhaw, ac ymhell dros 10 miliwn o geir mewn priddoedd mor ddwfn ag un metr*.
Un rhan yn unig o’r pos yw lawntiau a gerddi wrth gwrs – mae tirwedd glaswelltir amaethyddol y DU yn cynnig potensial aruthrol i ni ddal a storio carbon, a hefyd gwarchod amaethyddiaeth a bioamrywiaeth.
Mae gan ffermwyr a pherchnogion tir rôl sylfaenol i’w chwarae – gan gyfuno cynhyrchiant bwyd â glaswelltiroedd cynaliadwy sy’n cloi carbon mewn priddoedd iach, ecolegol gyfoethog. Mae tua 40% o arwynebedd tir y DU yn laswelltir – ond mae llawer o hwn yn cael ei ffermio’n ddwys, gan gyfyngu ar ei botensial ar gyfer storio carbon.
Yn fyd-eang, mae astudiaethau wedi awgrymu y gallai 2.3 i 7.3 biliwn o dunelli cyfwerth â CO2 y flwyddyn gael eu dal a’u storio drwy adfer amrywiaeth glaswelltiroedd.
Nid yw dal a storio carbon yn golygu mwy o goed yn unig. Mae glaswelltir iach, gyda phori mwy sensitif a’r ffermio llai dwys sy’n ei feithrin, hefyd yn cadw carbon allan o’r atmosffer.
Dim ots pa mor fawr neu fach yw ein gardd ni, mae gennym ni i gyd rôl i’w chwarae, a gallwn ni i gyd wneud gwahaniaeth. Mae’n hawdd dechrau arni – rhowch eich peiriant torri glaswellt i gadw yn ystod mis Mai eleni!
Cyfle i ddarganfod y coetiroedd cam, cnotiog ar gopaon uchaf, gwylltaf Cymru, wrth i Robbie Blackhall-Miles ddatgelu cyfrinachau coetiroedd bach ond hudolus Eryri, sef Meryw a Helyg Bach.
Plantlife's Road Verges Advisor Mark Schofield reveals how to keep your thriving No Mow May flowering lawn blossoming into June.
Mark Schofield
Llongyfarchiadau – rydym wedi cyrraedd diwedd Mai Di-dor! Ar ran eich blodau gwyllt a’ch peillwyr, diolch am dorri’r confensiwn ac am ail-ddychmygu eich lawntiau a’ch mannau gwyrdd lleol.
Ond does dim rhaid i’r cyffro stopio yno… beth am adael man yn eich gardd i natur barhau i flodeuo ym mis Mehefin? O wahanol hydoedd glaswellt, sut i gadw llygad am fywyd gwyllt a sut i dorri gwair (os ydych chi eisiau) – dilynwch ein cyngor arbenigol i adeiladu ar lwyddiant #Mai Di-dor.
Drwy beidio â thorri gwair ym mis Mai rydych wedi ailgynnau eich blodau gwyllt ac wedi rhoi achubiaeth y mae mawr ei hangen i’ch peillwyr. Gobeithio y gallwch chi eisoes weld y gwahaniaeth rydych chi wedi’i wneud a’ch bod yn falch gyda’r canlyniadau (rydym ninnau yn sicr felly!).
Nawr bod y tymor twf yn symud i fis Mehefin, does dim rhaid i bethau fynd yn flêr neu ordyfu a gallwch barhau i gadw man ar gyfer eich bywyd gwyllt lleol. Os ydych chi’n meddwl tybed beth i’w wneud neu’n poeni nad yw’ch peiriant torri gwair yn gallu ymdopi – mae gennym ni rai syniadau am sut y gallwch chi adeiladu ar eich llwyddiant tra’n cadw pethau dan reolaeth! Ond yn bwysig, mae eich lawnt neu fan agored yn gynfas i chi a chi sy’n dal y brwsh paent.
Mae gennych chi gyfle nawr i ddylunio eich tirwedd blodau gwyllt. Mae bywyd gwyllt glaswelltir yn dod mewn gwahanol flasau a gallech chi ymgorffori’r gwahanol elfennau hyn yn eich cynllun.
Efallai y bydd angen i chi gadw eich llwybrau a’ch ardaloedd hamdden wedi’u torri’n fyr ond efallai y gallech chi fframio’r ardaloedd swyddogaethol yma gyda lawnt sy’n blodeuo a’i thorri unwaith bob 4 i 8 wythnos. Mae hyn yn caniatáu i flodau gwyllt cyffredin, sy’n tyfu’n isel, aildyfu ac ailflodeuo drwy gydol yr haf tra byddwch chi’n cadw uchder byrrach, taclusach. Dychmygwch garped o feillion coch a gwyn, meillion euraidd, pyllau o’r feddyges las ac ewyn gwyn y milddail. Fe welwch chi, hyd yn oed yn ystod y sychder mwyaf ffyrnig, y bydd y blodau gwyllt yn aros yn wyrdd ac yn dal ati i flodeuo a’r glaswelltau’n troi’n frown ac yn mynd i gysgu.
Os ydych chi’n teimlo’n fwy beiddgar, efallai y byddwch chi eisiau treialu gadael rhywfaint o’ch gofod agored heb ei dorri am gyfnod hirach. Drwy dorri gwair ddwywaith y flwyddyn y tu allan i fis Ebrill i fis Gorffennaf, fe allech chi geisio ail-greu effaith dôl wair draddodiadol. Mae hyn yn caniatáu i flodau sy’n tyfu’n dalach fel y gludlys coch, y bengaled borffor a’r clafrllys rhuddgoch addurno’ch gofod gyda throellennau mwy deinamig o liwiau wedi’u hanimeiddio gan awel yr haf. Fe allwch chi ddarlunio’r darn yma o laswelltir fel border bythol, llysieuol, nad oes angen ei chwynnu, ei fwydo na’i ddyfrio byth. Mae’n rhoi mwy o werth i fywyd gwyllt oherwydd pan gaiff ei adael heb i neb darfu arno am gyfnod hirach, fe all y blodau gwyllt a’r glaswelltir gynnal cylch bywyd yr infertebrata hynny sy’n dibynnu arnyn nhw.
Efallai y bydd y rhai mwyaf anturus yn eich plith chi eisiau mynd â hyn i’r cam nesaf o amgylch ffin eich plot. Ni fydd glaswelltir sy’n cael ei adael heb ei dorri’n cynnal cymaint o flodau gwyllt ond bydd yn darparu noddfa hanfodol i fywyd gwyllt yn ystod hafau poeth a gaeafau oer. Bydd twmpathau o laswellt a pherlysiau tal yn datblygu, ac mae’r strwythur yma’n ffordd wych o ddarparu hafan arall i fywyd gwyllt sy’n ategu’r ardaloedd mwy cyfoethog o flodau. Dim ond ychydig droedfeddi o led sydd angen i’r lleiniau lloches yma fod ym môn eich gwrych chi, a dim ond ychydig o waith rheoli sydd ei angen arnyn nhw os byddwch chi’n torri’r egin coediog neu pan fydd y mieri’n mynd yn ormod. Byddwch yn darparu amddiffyniad hanfodol i lyffantod a llygod pengrwn a bydd pennau’r hadau’n gweithredu fel bwyd adar naturiol ar gyfer pincod sy’n ymweld.
Leaving borders to grow supports a wealth of wildflower and wildlife
By the end of No Mow May, your garden lawn may also look like this!
Creating a patchwork of lawn lengths in your garden can support a range of wildflowers
Some of the tools Mark uses in June to manage his lawn
Os ydi eich tyfiant glaswelltog wedi mynd yn ormod i chi, peidiwch â chynhyrfu. Dydi pob peiriant torri gwair ddim yn gallu ymdopi â llystyfiant tal ond fe all y rhan fwyaf ohonyn nhw os byddwch chi’n torri mewn dau gam.
I ddechrau, gosodwch y llafnau mor uchel â phosibl ac wedyn torri stribedi dim ond hanner mor llydan â’r peiriant torri gwair. Bydd hyn yn lleihau’r baich ar injan y peiriant torri gwair ac yn gwneud y gwaith yn haws. Wedyn fe allwch chi dorri eto, yn normal, gyda’r llafnau wedi’u gosod yn is i orffen y gwaith.
Fel arall, os oes gennych chi un, gall peiriant strimio fod yn ffordd well o fynd i’r afael â gwyndwn talach.
Cofiwch, mae’n bwysig iawn casglu neu gribinio’r gwair rydych chi wedi’i dorri ar ôl torri. Bydd hyn yn atal y gwair sydd wedi’i dorri rhag cronni, sy’n gallu rhwystro aildyfiant blodau gwyllt. Heb unrhyw wair wedi’i dorri i bydru’n ôl i’r pridd, bydd hefyd yn helpu i leihau ffrwythlondeb y pridd. Mae mwy o ffrwythlondeb yn rhoi mantais i’ch glaswellt dros eich blodau. Mae hyn yn cynhyrchu lawnt werdd ir, ond bydd yn llawer llai lliwgar ac yn llawer llai gwerthfawr i fywyd gwyllt.
Os yw casglu neu gribinio’r gwair wedi’i dorri yn ymddangos fel mwy o waith, cofiwch eich bod mewn gwirionedd yn arbed ymdrech drwy reoli rhai parthau yn llai aml. Mae hyn yn golygu nad oes raid i chi dorri pob man ar unwaith bob tro. Mewn gwirionedd, drwy gael gwared ar y gwair wedi’i dorri bob tro y byddwch chi’n torri, bydd y ffrwythlondeb yn lleihau bob blwyddyn, gan olygu y bydd yr aildyfiant yn llai a llai bob blwyddyn. Mae hynny’n golygu na fydd angen i chi dorri mor aml yn y dyfodol, felly fe allwch chi arbed yr ymdrech i chi’ch hun, lleihau eich ôl troed carbon a mwynhau’r bywyd gwyllt! Hefyd mae lawntiau gwylltach yn dal ac yn cloi mwy o garbon yn y pridd, felly byddwch chi’n gwneud eich rhan dros yr hinsawdd hefyd.
Fe allwch chi ddefnyddio’r gwair wedi’i dorri fel tomwellt ar gyfer eich gwelyau llysiau i atal chwyn, cadw lleithder yn y pridd ac i ychwanegu ffrwythlondeb lle rydych chi ei eisiau. Mae compostio hefyd yn ffordd wych o ailgylchu eich gwair wedi’i dorri gydag elfennau organig eraill i bridd y gallwch ei ddefnyddio y tymor nesaf.
Felly, eich lawnt neu eich man agored chi yw eich canfas, a chi sy’n dal y brwsh paent. Fe allwch chi aildanio blodau gwyllt o’r rhai sydd eisoes yn bresennol a’r hadau sydd wedi aros yn naturiol yn y pridd, yn cysgu. Efallai y byddwch chi hefyd yn ystyried cyflwyno rhai hadau blodau gwyllt bythol brodorol, neu blanhigion blodau gwyllt bythol brodorol, yr hydref yma. Bydd gennym fwy o gyngor ar hyn yn nes ymlaen yn y flwyddyn. Sut bynnag y byddwch chi’n dewis mwynhau eich ardal newydd o fywyd gwyllt, dymunwn bob llwyddiant i chi. Nawr eich bod chi wedi ychwanegu ychydig mwy o liw at y byd, rydyn ni’n gobeithio y byddwch chi’n cael eich gwobrwyo gyda hisian ceiliogod rhedyn, hyfrydwch cân yr adar a gofod sy’n dawnsio gyda glöynnod byw yn gwibio ac yn fwrlwm o suo pryfed peillio.
By letting us know if you or your community space is taking part, you’ll be added to our map showcasing the collective power that this campaign has.Now sit back and watch the wildflowers grow…
The beautiful mountain plant, Rosy Saxifrage, has returned to the wild in Wales after becoming extinct in 1962.
We can’t wait to see your blooming wonderful communities this No Mow May!
Byddwn yn anfon diweddariadau atoch chi ar e-bost am ein gwaith, newyddion, ymgyrchoedd, apeliadau a ffyrdd o gymryd rhan. Ni fyddwn yn rhannu eich manylion byth a gallwch optio allan ar unrhyw adeg. Darllenwch ein Hysbysiad Preifatrwydd.
