Skip to main content

‘Mae twyni tywod yn noddfa i lawer o rywogaethau unigryw a phrin, fel Tegeirian y Fign Galchog, Llyffant y Twyni a Madfall y Tywod, ond mae rheolaeth gonfensiynol ar dwyni dros sawl degawd wedi creu twyni sefydlog sydd wedi gordyfu â llystyfiant. Rydyn ni bellach yn sylweddoli bod hyn yn peryglu’r llefydd arbennig yma a’r bywyd gwyllt sydd yno. Wrth i’n dealltwriaeth ni o’r hyn sydd orau i’r twyni newid, mae rheolaeth y twyni tywod wedi datblygu. Mae angen i dwyni tywod iach fod yn rhydd i symud a bod yn ddeinamig ac mae prosiectau fel Twyni Deinamig yn ymgymryd â dulliau cadwraeth newydd i ddod â bywyd yn ôl i’r twyni drwy greu ardaloedd o dywod agored.  

A room full of people at the Dynamic Dunescapes conference

Dathlu gwaith, partneriaethau a digwyddiadau 

Ym mis Mawrth, i ddathlu’r gwaith, y partneriaethau a’r digwyddiadau ers i brosiect Twyni Deinamig ddechrau, daeth dros 200 o bobl at ei gilydd ar gyfer cynhadledd i ddathlu’r prosiect. Y nod? Archwilio dyfodol cadwraeth twyni tywod, adlewyrchu ar lwyddiannau a heriau, a phennu targedau ar gyfer y dyfodol er mwyn gwarchod safleoedd twyni tywod o bwysigrwydd rhyngwladol. Roedd yr awyrgylch yn un o obaith a rhannu profiadau. 

Dechreuodd y gynhadledd gyda chofrestru, wedi’i amgylchynu gan waith celf, arddangosfeydd a fideos, gan atgoffa am y gweithgareddau anhygoel mae’r timau ymgysylltu a chadwraeth wedi bod yn gweithio arnynt gyda chymunedau ledled Cymru a Lloegr. Mae Twyni Deinamig wedi bod yn brosiect arloesol, gan alluogi gweithredu cadwraeth, a chefnogi ymwelwyr a grwpiau cymunedol lleol i archwilio a dysgu am y twyni ar y cyd. 

Mae uchafbwyntiau’r prosiect yn cynnwys y canlynol: 

  • 90,000 o bobl wedi ymuno â digwyddiadau cyhoeddus gan gynnwys sesiynau casglu sbwriel, dosbarthiadau celf, a theithiau cerdded bywyd gwyllt 
  • Adnewyddu 186 ha o dwyni tywod a 50 ha o wlybdir arfordirol
  • Cael gwared ar 116 ha o fflora ymledol fel Rhafnwydd y Môr Hippophae rhamnoides

Roedd y sesiynau’n archwilio amrywiaeth o bynciau gyda siaradwyr gwadd lleol a rhyngwladol a staff o bob rhan o’r prosiect. Roedd y sgyrsiau’n ymdrin â themâu gan gynnwys gweithgareddau gyda chymunedau, rheoli rhywogaethau ymledol, symud tywod, a phori cadwraethol ar dwyni tywod. Ar y diwrnod olaf, edrychodd y cynadleddwyr i’r dyfodol, gan ofyn i ni’n hunain – beth sydd nesaf? Ble rydyn ni’n mynd o fan hyn? Sut gallwn ni fod yn uchelgeisiol wrth helpu twyni tywod a’u bywyd gwyllt prin i ffynnu? 

‘Ble rydyn ni’n mynd nesaf?’ 

Gan ganolbwyntio ar y cwestiwn ‘Ble rydyn ni’n mynd nesaf?’, roedd sesiwn cloi’r gynhadledd yn arbennig o ddylanwadol. Manteisiodd siaradwyr o bob rhan o’r prosiect ar y cyfle i edrych ymlaen a thynnodd Prif Swyddog Gweithredol Plantlife, Ian Dunn, sylw at bwysigrwydd ‘newid dull o weithredu gyda chadwraeth mewn byd sy’n newid. Mae’r dyfodol yn mynd i fod yn hynod ddeinamig, felly mae angen i ni fod yr un fath hefyd’. Soniodd eraill am barhau i rannu profiadau ar raddfa gyfandirol drwy gyfarfodydd rhyngwladol pellach. 

Mae bod yn rhan o dîm Twyni Deinamig wedi rhoi’r pleser i mi o gefnogi cymaint o gyfleoedd newydd i bobl. O fynd allan ac archwilio twyni tywod, i ddarganfod rhywbeth newydd neu annisgwyl fel yr amrywiaeth o fywyd gwyllt sy’n galw’r twyni yn gartref. Yn y gynhadledd, fe wnaeth y rhaglen o fwy na 30 o sgyrsiau fy ysbrydoli a fy ngalluogi i ac eraill i rannu ein profiadau ein hunain o weithio yn y tirweddau eiconig yma. 

Hanna

Felly sut gallwn ni i gyd gefnogi cadwraeth y twyni tywod? 

Rydw i bob amser wedi bod yn gredwr mawr mewn cadwraeth, gan ddechrau gyda dysgu a ‘gweld beth sydd allan yna’. Os ydych chi eisiau darganfod mwy am unrhyw rai o’r pynciau sy’n cael eu crybwyll yma, gallwch ddod o hyd i grynodeb o’r gynhadledd ar sianel YouTube y prosiect. I ddysgu mwy am adfywio twyni tywod deinamig ewch i wefan y prosiect www.dynamicdunescapes.co.uk am gwrs dysgu byr ar dwyni tywod neu adnoddau gweithgarwch am ddim y gallwch eu gwneud gartref.’ 

Mae Twyni Deinamig yn brosiect ledled Cymru a Lloegr sy’n cael ei gyllido gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol a’r rhaglen LIFE Ewropeaidd. Mae gwaith wedi’i gyflawni mewn partneriaeth gan Natural England, Plantlife, yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, Cyfoeth Naturiol Cymru a’r Ymddiriedolaethau Natur ochr yn ochr â grwpiau lleol eraill a pherchnogion tir preifat. 

Natur Am Byth! Pen Llŷn ac Ynys Môn
A close up of a lichen growing on the ground

Natur Am Byth! Pen Llŷn ac Ynys Môn

Cyfle i ddarganfod sut mae prosiect adferiad gwyrdd blaenllaw Cymru, Natur am Byth!, yn helpu i ddatgelu ecoleg ddirgel cen sy'n diflannu.

Ffyngau a ffermio: Siwrnai cap cwyr ar fferm yng Nghymru
Cattle on grassland

Ffyngau a ffermio: Siwrnai cap cwyr ar fferm yng Nghymru

Mae’n dymor y capiau cwyr yn Ystwyth Uchaf ac mae Sheena Duller o Plantlife yn esbonio pam y gall ffyngau a ffermio weithio’n dda gyda’i gilydd.

Cyflwr Planhigion a Ffyngau yng Nghymru 2023
A bright pink orchid flower growing in a meadow

Cyflwr Planhigion a Ffyngau yng Nghymru 2023

Dyma olwg fanylach ar rai o’r penawdau o’r adroddiad, beth maen nhw’n ei olygu i’n rhywogaethau a’n cynefinoedd ni yng Nghymru.