2. Plannu’r hedyn

• I ddechrau, rhaid paratoi’r ardal – torrwch y glaswellt mor fyr ag y gallwch chi rhwng mis Gorffennaf a mis Medi a thynnu’r toriadau.
• Mae’n bosibl y bydd haenen o laswellt marw, y dylid ei dynnu drwy gribinio drwy’r ardal gyda chribin pridd, i ddatgelu rhywfaint o bridd noeth drwy’r ardal i gyd – mae hyn yn hollbwysig fel bod yr hedyn yn gallu cyrraedd wyneb y pridd, heb gael ei dagu fel eginblanhigyn
• Wedyn bydd posib hadu’r hadau gyda llaw drwy wasgaru
• Mae angen gwneud hyn erbyn mis Tachwedd fan bellaf, oherwydd mae angen tua 4 mis o dan 5C ar yr hadau i egino yn y gwanwyn

3. Ei gwylio yn tyfu

• Bydd yr eginblanhigion yn dechrau ymddangos yn y gwanwyn, mor gynnar â diwedd mis Chwefror. Ond does dim angen poeni os mai dim ond ychydig o blanhigion sy’n egino yn y flwyddyn gyntaf oherwydd byddant yn bwrw hadau a dylai’r niferoedd gynyddu’n gyflym.
• Dylid torri’r ddôl blodau gwyllt unwaith y bydd y Gribell Felen wedi bwrw ei hadau – rhwng mis Gorffennaf a mis Awst. Bydd yr amseroedd torri yn amrywio yn dibynnu ar ble rydych chi’n byw a’r tymhorau
• Mewn gardd, mae torri’r glaswellt a symud y toriadau unwaith neu ddwy cyn mis Rhagfyr yn sicrhau bod lle i’r Gribell Felen egino a thyfu erbyn mis Chwefror.

Belio gwair yn Sir Gaerfyrddin

Pa rywogaethau ymddangosodd?

Bob blwyddyn, mae goruchafiaeth gwahanol rywogaethau’n cynyddu ac yn lleihau fel y dywedodd y cofnodwr planhigion sirol fyddai’n digwydd. Ymddangosodd Effros ar ôl ychydig o flynyddoedd, fel y gwnaeth Carwy Droellennog (y Blodyn Sirol), a’r Melynydd.

Mae’r cae yn edrych yn wahanol wrth i wahanol blanhigion flodeuo ar ôl ei gilydd, ond mae hyd yn oed yn edrych yn wahanol ar yr un diwrnod yn y bore ac yn y prynhawn oherwydd bod blodau’r Melynydd yn cau tua amser cinio, felly mae’r cae yn llawer melynach yn y bore.

Mae angen caeau fel yr un yma ar ein cefn gwlad a’n bywyd gwyllt.

Mae Plantlife wedi gwneud gwaith gwerthfawr tuag at gyrraedd y nod hwnnw (yn enwedig gyda’r ymgyrch “Gweirgloddiau Gwych” yn ddiweddar). Mae Grwpiau Dolydd Sirol yn gwneud eu rhan hefyd i helpu perchnogion tir bach i gael canlyniadau fel y cae yma, ac yn y grŵp rydw i’n ei gadeirio (Sir Gaerfyrddin), rydyn ni hefyd yn ceisio codi proffil glaswelltiroedd llawn rhywogaethau yn gyffredinol gyda’r “Big Meadow Search” (www.bigmeadowsearch.co.uk) ledled y DU gyfan.

Does dim llawer o bobl ar ôl sy’n cofio pan oedd dôl wair ar bob fferm, ond gobeithio y gallwn ni lwyddo i ddod â rhai yn ôl.

Beth sydd yn ei flodau ym mis Mai?

Gallwch hefyd ddod o hyd i’r rhywogaethau o blanhigion sy’n blodeuo gynharaf yn torri trwodd yng Nghae Blaen-dyffryn ym mis Mai. Os edrychwch chi’n ofalus, gallwch hefyd ddod o hyd i arwyddion hardd eraill, fel dail pluog y Carwy Droellennog Carum verticillatum (‘Blodyn Sirol’ Sir Gaerfyrddin) yn procio drwodd.

Darganfod Tegeirianau yng Nghaeau Tan y Bwlch

Mae ein gwarchodfa natur ni yng Ngogledd Cymru, ar lethr bryn uwchben Clynnog-Fawr ar Benrhyn Llŷn, yr un mor adnabyddus am ei phoblogaeth o Degeirianau Llydanwyrdd Mwyaf sydd yn eu miloedd ar y safle.

Beth arall sydd yn ei flodau yn y gwanwyn?

Mae’r tegeirianau eisoes i’w gweld ar y ddôl ac mae’r Gribell Felen Rhinanthus minor yn dechrau blodeuo.

Mae rhywbeth hyfryd iawn am yr ymdeimlad o addewid a geir o laswelltiroedd llawn blodau yr adeg yma o’r flwyddyn. A theimlad na allwch chi aros i ddod yn ôl i weld beth ddewch chi ddod o hyd iddo y tro nesaf.

Mae Caeau Tan y Bwlch yn cael eu rheoli ar ran Plantlife gan Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru.

Sut mae ymweld â gwarchodfa natur Plantlife yng Nghymru?

I gael mwy o fanylion am ymweld â’n gwarchodfeydd natur ni yng Nghymru yn y gwanwyn a thrwy gydol y flwyddyn, ewch i’n tudalen gwarchodfeydd ni yma Gwarchodfeydd Natur Cymru – Plantlife