Come and be part of a global voice for wild plants and fungi
This autumn, help us find the Britain’s most colourful and important fungi – waxcaps.
Plantlife’s Big Give Christmas Challenge 28 Nov- 5 Dec, make a positive impact in protecting remarkable lichens.
Go the extra mile and run wild for Plantlife
Become a Plantlife member today and together we will rebuild a world rich in plants and fungi
Read in: EnglishCymraeg
Mark Schofield
Rydych chi wedi llwyddo i gwblhau Mai Di Dor! Ar ran eich blodau gwyllt a’ch pryfed peillio, diolch i chi am dorri traddodiad ac am ailddychmygu eich lawntiau a’ch gofod gwyrdd lleol.
Fe allwch chi weld y gwahaniaeth rydych chi wedi’i wneud, a gobeithio eich bod chi wedi cael eich siomi ar yr ochr orau gan y canlyniad. Drwy beidio â thorri’r gwair drwy gydol mis Mai, rydych chi wedi aildanio eich blodau gwyllt ac wedi rhoi achubiaeth y mae mawr ei hangen i’ch pryfed peillio.
Nawr bod y tymor tyfu’n symud i fis Mehefin, does dim rhaid i bethau fynd yn flêr na thyfu’n wyllt, ond fe allwch chi gadw lle o hyd ar gyfer eich bywyd gwyllt lleol. Efallai eich bod chi’n pryderu, os byddwch chi’n gadael i bethau dyfu’n dalach, na fydd eich peiriant torri gwair yn gallu gwneud ei waith mwyach!
Mae gennym ni rai syniadau am sut gallwch chi adeiladu ar eich llwyddiant a chadw pethau dan reolaeth!
Os ydi eich tyfiant glaswelltog wedi mynd yn ormod i chi, peidiwch â chynhyrfu. Dydi pob peiriant torri gwair ddim yn gallu ymdopi â llystyfiant tal ond fe all y rhan fwyaf ohonyn nhw os byddwch chi’n torri mewn dau gam.
I ddechrau, gosodwch y llafnau mor uchel â phosibl ac wedyn torri stribedi dim ond hanner mor llydan â’r peiriant torri gwair. Bydd hyn yn lleihau’r baich ar injan y peiriant torri gwair ac yn gwneud y gwaith yn haws. Wedyn fe allwch chi dorri eto, yn normal, gyda’r llafnau wedi’u gosod yn is i orffen y gwaith.
Fel arall, os oes gennych chi un, gall peiriant strimio fod yn ffordd well o fynd i’r afael â gwyndwn talach.
Nawr mae gennych chi gyfle i ddylunio eich tirwedd blodau gwyllt. Mae bywyd gwyllt y glaswelltir yn bob lliw a llun ac fe allech chi ymgorffori’r gwahanol elfennau yma yn eich cynllun.
Efallai y bydd angen i chi gadw eich llwybrau a’ch ardaloedd hamdden wedi’u torri’n fyr ond efallai y gallech chi fframio’r ardaloedd swyddogaethol yma gyda lawnt sy’n blodeuo a’i thorri unwaith bob 4 i 8 wythnos. Mae hyn yn caniatáu i flodau gwyllt cyffredin, sy’n tyfu’n isel, aildyfu ac ailflodeuo drwy gydol yr haf tra byddwch chi’n cadw uchder byrrach, taclusach. Dychmygwch garped o feillion coch a gwyn, meillion euraidd, pyllau o’r feddyges las ac ewyn gwyn y milddail. Fe welwch chi, hyd yn oed yn ystod y sychder mwyaf ffyrnig, y bydd y blodau gwyllt yn aros yn wyrdd ac yn dal ati i flodeuo a’r glaswelltau’n troi’n frown ac yn mynd i gysgu.
Os ydych chi’n teimlo’n fwy beiddgar, efallai y byddwch chi eisiau treialu gadael rhywfaint o’ch gofod agored heb ei dorri am gyfnod hirach. Drwy dorri gwair ddwywaith y flwyddyn y tu allan i fis Ebrill i fis Gorffennaf, fe allech chi geisio ail-greu effaith dôl wair draddodiadol. Mae hyn yn caniatáu i flodau sy’n tyfu’n dalach fel y gludlys coch, y bengaled borffor a’r clafrllys rhuddgoch addurno’ch gofod gyda throellennau mwy deinamig o liwiau wedi’u hanimeiddio gan awel yr haf. Fe allwch chi ddarlunio’r darn yma o laswelltir fel border bythol, llysieuol, nad oes angen ei chwynnu, ei fwydo na’i ddyfrio byth. Mae’n rhoi mwy o werth i fywyd gwyllt oherwydd pan gaiff ei adael heb i neb darfu arno am gyfnod hirach, fe all y blodau gwyllt a’r glaswelltir gynnal cylch bywyd yr infertebrata hynny sy’n dibynnu arnyn nhw.
Efallai y bydd y rhai mwyaf anturus yn eich plith chi eisiau mynd â hyn i’r cam nesaf o amgylch ffin eich plot. Ni fydd glaswelltir sy’n cael ei adael heb ei dorri’n cynnal cymaint o flodau gwyllt ond bydd yn darparu noddfa hanfodol i fywyd gwyllt yn ystod hafau poeth a gaeafau oer. Bydd twmpathau o laswellt a pherlysiau tal yn datblygu, ac mae’r strwythur yma’n ffordd wych o ddarparu hafan arall i fywyd gwyllt sy’n ategu’r ardaloedd mwy cyfoethog o flodau. Dim ond ychydig droedfeddi o led sydd angen i’r lleiniau lloches yma fod ym môn eich gwrych chi, a dim ond ychydig o waith rheoli sydd ei angen arnyn nhw os byddwch chi’n torri’r egin coediog neu pan fydd y mieri’n mynd yn ormod. Byddwch yn darparu amddiffyniad hanfodol i lyffantod a llygod pengrwn a bydd pennau’r hadau’n gweithredu fel bwyd adar naturiol ar gyfer pincod sy’n ymweld.
Leaving borders to grow supports a wealth of wildflower and wildlife
By the end of No Mow May, your garden lawn may also look like this!
Creating a patchwork of lawn lengths in your garden can support a range of wildflowers
Some of the tools Mark uses in June to manage his lawn
Cofiwch, mae’n bwysig iawn casglu neu gribinio’r gwair rydych chi wedi’i dorri ar ôl torri. Bydd hyn yn atal y gwair sydd wedi’i dorri rhag cronni, sy’n gallu rhwystro aildyfiant blodau gwyllt. Heb unrhyw wair wedi’i dorri i bydru’n ôl i’r pridd, bydd hefyd yn helpu i leihau ffrwythlondeb y pridd. Mae mwy o ffrwythlondeb yn rhoi mantais i’ch glaswellt dros eich blodau. Mae hyn yn cynhyrchu lawnt werdd ir, ond bydd yn llawer llai lliwgar ac yn llawer llai gwerthfawr i fywyd gwyllt.
Os yw casglu neu gribinio’r gwair wedi’i dorri yn ymddangos fel mwy o waith, cofiwch eich bod mewn gwirionedd yn arbed ymdrech drwy reoli rhai parthau yn llai aml. Mae hyn yn golygu nad oes raid i chi dorri pob man ar unwaith bob tro. Mewn gwirionedd, drwy gael gwared ar y gwair wedi’i dorri bob tro y byddwch chi’n torri, bydd y ffrwythlondeb yn lleihau bob blwyddyn, gan olygu y bydd yr aildyfiant yn llai a llai bob blwyddyn. Mae hynny’n golygu na fydd angen i chi dorri mor aml yn y dyfodol, felly fe allwch chi arbed yr ymdrech i chi’ch hun, lleihau eich ôl troed carbon a mwynhau’r bywyd gwyllt! Hefyd mae lawntiau gwylltach yn dal ac yn cloi mwy o garbon yn y pridd, felly byddwch chi’n gwneud eich rhan dros yr hinsawdd hefyd.
Fe allwch chi ddefnyddio’r gwair wedi’i dorri fel tomwellt ar gyfer eich gwelyau llysiau i atal chwyn, cadw lleithder yn y pridd ac i ychwanegu ffrwythlondeb lle rydych chi ei eisiau. Mae compostio hefyd yn ffordd wych o ailgylchu eich gwair wedi’i dorri gydag elfennau organig eraill i bridd y gallwch ei ddefnyddio y tymor nesaf.
Felly, eich lawnt neu eich man agored chi yw eich canfas, a chi sy’n dal y brwsh paent. Fe allwch chi aildanio blodau gwyllt o’r rhai sydd eisoes yn bresennol a’r hadau sydd wedi aros yn naturiol yn y pridd, yn cysgu. Efallai y byddwch chi hefyd yn ystyried cyflwyno rhai hadau blodau gwyllt bythol brodorol, neu blanhigion blodau gwyllt bythol brodorol, yr hydref yma. Bydd gennym fwy o gyngor ar hyn yn nes ymlaen yn y flwyddyn. Sut bynnag y byddwch chi’n dewis mwynhau eich ardal newydd o fywyd gwyllt, dymunwn bob llwyddiant i chi. Nawr eich bod chi wedi ychwanegu ychydig mwy o liw at y byd, rydyn ni’n gobeithio y byddwch chi’n cael eich gwobrwyo gyda hisian ceiliogod rhedyn, hyfrydwch cân yr adar a gofod sy’n dawnsio gyda glöynnod byw yn gwibio ac yn fwrlwm o suo pryfed peillio.
By letting us know if you or your community space is taking part, you’ll be added to our map showcasing the collective power that this campaign has.Now sit back and watch the wildflowers grow…
It’s not just wildflowers which benefit from not mowing our lawns this May. Pollinators and other wildlife bring our gardens to life!
If you want to create a home for wildlife in your garden, here’s a couple of nature-friendly gardening jobs to inspire you. If you create the right space, nature will come.
As well as bringing back the bloom to our lawns, there are many ways you can get involved with No Mow May, even if you don’t have a garden.
We can’t wait to see your blooming wonderful communities this No Mow May!
Meg Griffiths
Mae Calan Mai, dathliad Cymreig yr haf ar Fai 1af, yn adfywio pwysigrwydd byw yn dymhorol ac yn ein hatgoffa ni bod ein bywydau ni bob amser wedi bod yn gysylltiedig â chylch blynyddol helaethrwydd planhigion
Yn Plantlife, mae bwrlwm o weithgarwch ar y gweill wrth i 1af Mai agosáu. Mai Di Dor yw ein hymgyrch fwyaf ni – sy’n galw ar bob rhan o gymdeithas i ymuno mewn mudiad cenedlaethol i greu gofod gwyrdd llewyrchus.
Rydyn ni’n canolbwyntio’r ymgyrch ar fis Mai oherwydd mai ym mis Mai mae’r tymor blodeuo yn dechrau. Mae gadael ardaloedd o laswellt heb eu torri ym mis Mai yn gadael i’r blodau luosogi, gan gynnal bywyd gwyllt yn well dros yr haf. Efallai mai ni sy’n sbarduno Mai Di Dor heddiw, ond mae gan berthnasedd tymhorol Mai 1af wreiddiau llawer dyfnach nag y gall unrhyw ymgyrch fodern ei hawlio.
Roedd Calan Mai neu Galan Haf (sy’n golygu Diwrnod Cyntaf mis Mai neu Ddiwrnod Cyntaf yr Haf) yn ddiwrnod arbennig o ddathlu i’r Cymry. Mewn rhai ardaloedd mae’n parhau i fod yn bwysig. Mae gan yr ŵyl hon darddiad hynafol, gan rannu gwreiddiau diwylliannol â Chalan Mai, Beltane a’r Noson Walpurgis Ewropeaidd. Dim ots beth yw eu gwahaniaethau, mae’r gwyliau hyn yn unedig o ran y dathliad a rennir o’r heulwen sy’n dychwelyd. Mae dyfodiad yr haul yn annog tyfiant planhigion, ac felly’n cynnig addewid o ddigonedd o fwyd.
Yn ystod Calan Mai, byddai pobl yn draddodiadol yn dawnsio, canu a gwledda i ddathlu’r haf ar ôl gaeaf oer a diffrwyth. Byddai lawnt y pentref (‘Twmpath chwarae’) yn cael ei hagor yn swyddogol, a byddai pobl yn ymgynnull yno i ddawnsio, perfformio a chwarae gemau. Mae ‘Twmpath’ yn cyfeirio at dwmpath a fyddai’n cael ei baratoi ar y lawnt. Byddai’n cael ei addurno â changhennau o goed derw, a byddai ffidlwr neu delynor yn eistedd arno, yn chwarae cerddoriaeth yn haul yr hwyr.
Roedd gan ein hynafiaid ni gysylltiad agos iawn â chyfnodau byd natur. Cymaint felly fel bod dyddiadau pwysig ar y calendr tymhorol yn cael eu hystyried yn gysegredig a hyd yn oed yn hudol. Mae llawer o ddathliadau a thraddodiadau Calan Mai yn seiliedig ar ysbrydolrwydd a llên gwerin botanegol.
Ar Ysbrydnos (noswyl Calan Mai, un o’r ‘nosweithiau ysbryd’ Cymreig, pan ddywedir bod y llen rhwng y byd yma a’r byd nesaf yn deneuach) byddai pobl leol yn casglu canghennau a blodau i addurno eu cartrefi, gan ddathlu a chroesawu tyfiant a ffrwythlondeb. Byddai tanau’n cael eu llosgi i gadw ysbrydion drwg draw, a byddai dynion ifanc yn gosod tusw o rosmari wedi’i glymu â rhuban gwyn ar silffoedd ffenestri’r rhai roeddent yn eu hedmygu.
Mae’r ŵyl hefyd yn nodi pwynt arbennig ar y calendr amaethyddol. Dyma’r amser pryd byddai ffermwyr Cymru yn troi eu buchesi allan ar y borfa. Mae arferion o’r math yma’n ein hatgoffa ni bod yr wybodaeth, tan yn gymharol ddiweddar, am sut mae planhigion, anifeiliaid a thirweddau yn newid gyda’r tymhorau, wedi’i gwreiddio’n ddwfn mewn normau diwylliannol.
Y dyddiau hyn, gyda gwres canolog, trydan a bwyd ar gael yn hwylus drwy gydol y flwyddyn, rydyn ni wedi colli cysylltiad â’r blaned wrth iddi droi. Rydyn ni’n sylwi ar ac yn profi troad y tymhorau, ond i lawer, dydi gaeafau caled yn ddim mwy nag anghyfleustra (er bod hyn ymhell o fod yn wir i bawb). Mae’n anodd i ni ddychmygu arwyddocâd aruthrol dechrau’r haf ar un adeg, a hyd heddiw, i bobl sy’n dibynnu’n uniongyrchol ar y tir i oroesi.
Mae cofio Calan Mai ac ymwneud â digwyddiadau fel Mai Di Dor yn caniatáu i ni ailgysylltu â’r tymhorau. Maen nhw’n ein hatgoffa ni i diwnio mewn i arferion y Ddaear a dod yn gyfarwydd eto â thwf ac encil byd natur. Mae hefyd yn meithrin ein lles corfforol a meddyliol ni ein hunain. Er ein bod ni’n anghofio hyn weithiau efallai, rydyn ni’n greaduriaid sydd wedi esblygu mewn byd sy’n newid gyda’r tymhorau. Pan rydyn ni’n gwerthfawrogi pa mor ddibynnol ydyn ni ar ein planed a phopeth mae’n ei ddarparu i ni, fe ddaw’n amlwg bod dechrau’r haf yn rhywbeth gwerth canu a dawnsio amdano.
Mae glaswelltiroedd amaethyddol yn rheoli tirwedd wledig Cymru. Mae dod o hyd i ffyrdd o adfer cynefinoedd llawn rhywogaethau i ffermydd yn flaenoriaeth i Plantlife Cymru.
Daeth Chris Jones, Warden Gwarchodfa Natur Genedlaethol Cynffig, o hyd i’r ffwng prin iawn yn ddiweddar, qyn ystod arolwg arferol.
Mae Dave Lamacraft, Arbenigwr Cennau a Bryoffytau Plantlife, yn mynd allan i ddarganfod cyfoeth o gennau rhyfeddol sy’n galw coedwigoedd glaw Cymru yn gartref.
Byddwn yn anfon diweddariadau atoch chi ar e-bost am ein gwaith, newyddion, ymgyrchoedd, apeliadau a ffyrdd o gymryd rhan. Ni fyddwn yn rhannu eich manylion byth a gallwch optio allan ar unrhyw adeg. Darllenwch ein Hysbysiad Preifatrwydd.
